ในระหว่างที่โซนยุโรปมีทัวร์นาเมนต์ฟุตบอลชิงแชมป์แห่งชาติประจำทวีปนาม “ยูโร” อีกฟากฝั่งหนึ่งของโลกอย่างโซนอเมริกาใต้ ก็มีศึกชิงเจ้าลูกหนังชื่อก้องอย่าง “โคปา อเมริกา” อุบัติอยู่ และอาจกล่าวได้ว่าศึก โคปา อเมริกา 2024 มีความน่าสนใจอยู่ไม่น้อย เพราะในปีดังกล่าวฝ่ายจัดได้เพิ่มจำนวนทีมแข่งจากโซนคอนคาเคฟไปด้วย รวมกันเป็น 16 ทีม
สำหรับ โคปา อเมริกา 2024 มีจุดชวนให้สังเกตคือจากบรรดาทีมชาติทั้งหมด 16 ชาติที่ลงชิงชัย ปรากฏว่ามีถึง 7 ชาติที่ใช้กุนซืออาร์เจนไตน์กุมบังเหียน
เหล่าเทรนเนอร์จากประเทศอาร์เจนตินามีดีอะไร ทำไมหลาย ๆ ชาติโซนทวีปอเมริกาถึงนิยมดึงมาคุมทัพ มาหาคำตอบไปพร้อม ๆ กันกับ Main Stand
แหล่งผลิตกุนซือฝีมือดีแบบรุ่นต่อรุ่น
อาร์เจนตินา เป็นชาติที่ขึ้นชื่อเรื่องเกมฟุตบอลมาช้านาน ดินแดนฟ้าขาวนี้ปกคลุมไปด้วยซูเปอร์สตาร์นักเตะชื่อดังมานักต่อนัก ไล่มาตั้งแต่ อัลเฟรโด ดิ สเตฟาโน่ อดีตแข้งที่เกิดใน บัวโนสไอเรส เมืองหลวงของประเทศ แต่ภายหลังก้าวขึ้นไปเป็นตำนานแข้ง เรอัล มาดริด และทีมชาติสเปน, ดิเอโก้ มาราโดน่า หรือ “เสือเตี้ย” อดีตหัวหอกระดับท็อปโลกผู้ล่วงลับ หรืออย่างดาวเด่นยุคสมัยปัจจุบันนาม ลิโอเนล เมสซี่ เป็นต้น
ไม่ใช่ว่าทีมชาติอาร์เจนตินาจะโดดเด่นในแง่ของตำนานพ่อค้าแข้งอย่างเดียวเท่านั้น เพราะที่นี่ยังเป็นแหล่งผลิตกุนซือมีกึ๋นชนิดที่ส่งต่อมาแบบรุ่นสู่รุ่นเช่นกัน และหากจะย้อนกล่าวถึงเฮดโค้ชผู้มากทั้งฝีมือรวมถึงบารมีที่สุดคนหนึ่งก็ต้องยกให้ “เซซาร์ หลุยส์ เมน็อตติ”
เซซาร์ หลุยส์ เมน็อตติ เป็นดั่งคนต้นแบบของวงการฟุตบอลแดนฟ้าขาวอย่างไรอย่างนั้น เพราะกุนซือที่ล่วงลับไปเมื่อเดือนพฤษภาคม 2023 คือโค้ชอาร์เจนไตน์คนแรกที่คุมทีมชาติเถลิงบัลลังก์แชมป์ฟุตบอลโลกในปี 1978 ทั้งยังเคยคุมอาร์เจนตินายาวนานตั้งแต่ปี 1974 ถึง 1983 พร้อม ๆ กับการเป็นนายใหญ่ให้ บาร์เซโลน่า ในสเปน ไปจนถึงการจับงานโค้ชให้สองทีมคู่ปรับตลอดกาลในประเทศอย่าง โบคา จูเนียร์ส และ ริเวอร์ เพลท มาแล้ว นอกจากนี้ ในช่วงบั้นปลายชีวิต เมน็อตติยังเคยดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการฟุตบอลของสมาคมฟุตบอลอาร์เจนตินา (AFA) ด้วย
จากดีกรีและความสำเร็จที่ เซซาร์ หลุยส์ เมน็อตติ จารึกไว้ ที่สุดแล้วสิ่งที่เขาทำก็ได้รับการยอมรับในฐานะชายผู้วางรากฐานแนวคิดและปลูกฝังการเล่นฟุตบอลในแบบฉบับของอาร์เจนตินาว่าเป็นอย่างไร ดังบทสัมภาษณ์ประการหนึ่งที่เคยกล่าวไว้ในขณะนั่งแท่นผู้อำนวยการฟุตบอลของ AFA จนอาจกล่าวได้ว่าการปลูกฝังแนวคิดและทัศนคติที่ เซซาร์ หลุยส์ เมน็อตติ ยึดถือมายาวนานได้ให้ความรู้สึกดั่งคัมภีร์ฟุตบอลที่คนลูกหนังอาร์เจนไตน์รุ่นหลังได้ซึมซับไปแบบไม่รู้ตัว
“เวทีทีมชาตินั้นเป็นสถานที่ที่จริงจัง ลูกฟุตบอลทุกลูกที่นักเตะเตะมันออกไปก็เปรียบดั่งการแสดงออกทางวัฒนธรรมของพวกเรา เราจะสนับสนุนการเติบโตในลักษณะนี้เพราะนี่เป็นสิ่งที่สโมสรทำไม่ได้ มีเพียงแต่ทีมชาติอาร์เจนตินาเท่านั้นที่ทำได้” บทสัมภาษณ์ของ เมน็อตติ จาก The Athletic
เมื่อหมดยุคของ เซซาร์ หลุยส์ เมน็อตติ เราปฏิเสธไม่ได้เลยว่า อาร์เจนตินาไม่เคยไร้ซึ่งกุนซือผู้เข้ามาสานต่อและปลูกฝังทัศนคติฟุตบอลตามแบบฉบับทีมชาติเพื่อปูทางสู่อนาคต ดังชื่อของเหล่าหัวกะทิระดับโลกในยุคสมัยต่อมา ไม่ว่าจะเป็น มาร์เซโล่ บิเอลซ่า ที่ได้รับฉายา “เอล โลโค” หรือคนที่คลั่งในเกมลูกหนังแบบสุดโต่งชนิดที่ เป๊ป กวาร์ดิโอล่า ยอดโค้ชจากฝั่งยุโรปยังให้การเคารพ
หรือชื่อของ โฆเซ่ เปเกอร์มัน กุนซือมากดีกรีโดยเฉพาะกับฟุตบอลระดับเยาวชนทีมชาติ ผู้ซึ่งพาทีมชาติอาร์เจนตินารุ่นอายุไม่เกิน 20 ปีผงาดแชมป์ฟุตบอลเยาวชนโลกรุ่นอายุไม่เกิน 20 ปีถึงสามสมัย ในปี 1995, 1997 รวมทั้ง 2001 และไม่น่าเชื่อว่านักเตะเยาวชนหลาย ๆ คนในยุคสมัยดังกล่าวนี้จะผันตัวขึ้นมาเป็นสุดยอดเฮดโค้ชในเวลาต่อมา นั่นรวมถึง ลิโอเนล สคาโลนี่ กุนซืออาร์เจนตินาชุดใหญ่คนปัจจุบัน
ปรัชญาฟุตบอลและแนวคิดที่แตกต่าง
อาจกล่าวได้ว่าบุคคลากรโค้ชจากแดนลูกหนังอาร์เจนไตน์มีเอกลักษณ์ที่แตกต่างไปจากโค้ชชาติอื่น ๆ โดยเฉพาะกับชาติในอเมริกาใต้ด้วยกันมาช้านาน การมีตัวตนที่ชัดเจน มีความรู้ความเข้าใจในแท็คติกที่ตัวเองคิดและนำมาปรับใช้ ตลอดจนการเปิดใจสำหรับการปรับตัวเพื่อให้เข้ากับวัฒนธรรมที่แตกต่าง
เหล่านี้ล้วนแต่ส่งผลลัพธ์ให้กุนซือชาวอาร์เจนไตน์มีตัวตนที่ไม่เหมือนชาติใด และนั่นก็ทำให้นายใหญ่เลือดฟ้าขาวพร้อมคว้าโอกาสให้ตัวเองกับการไปทั่วทั้งแดนละติน (เช่นเดียวกับในระดับโลก) ไม่ว่าจะกับทั้งสโมสรหรือทีมชาติ
“โค้ชชาวอาร์เจนตินาได้รับความเคารพในแง่ของความรู้ความเข้าใจด้านแท็คติก รวมถึงความสามารถในการปรับตัวเพื่อให้เข้ากับวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์ของฟุตบอลอเมริกาใต้ ลีกในประเทศทั่วทั้งภูมิภาคจึงเต็มไปด้วยผู้จัดการทีมอาร์เจนไตน์ และอาจกล่าวได้เช่นเดียวกับว่านักเตะเชื้อสายอาร์เจนตินาหลาย ๆ คนต่างก็ลงเล่นให้กับสโมสรชั้นนำของอเมริกาใต้” เฟลิเป้ คาร์เดนาส นักข่าวจาก The Athletic ให้ความเห็น
ความเห็นดังกล่าวสอดคล้องกับคำกล่าวของ โรแบร์โต้ แปร์ฟูโม่ อดีตกองหลังทีมชาติอาร์เจนตินาช่วงยุคทศวรรษที่ 60s ถึง 70s แบบไม่มีผิด โดยตำนานเกมรับผู้ล่วงลับรายนี้เคยนิยามตัวตนของบุคลากรลูกหนังจากอาร์เจนตินาว่าเป็นคนประเภทที่แข็งแกร่งกับทุกสภาพแวดล้อม มีความยืดหยุ่นสูง ปรับตัวเข้ากับทุก ๆ สถานการณ์ได้เป็นอย่างดี เปรียบดั่ง “แมลงสาบ” อย่างไรอย่างนั้น
“(คน) อาร์เจนติเนียนน่ะเหรอ เป็นแมลงสาบชัด ๆ เพราะแมลงสาบเป็นสิ่งมีชีวิตประเภทที่มีมาตั้งแต่ยุคโบร่ำโบราณ (antediluvian) แต่ก็รอดมาจนถึงทุกวันนี้ได้” บทสัมภาษณ์ของ แปร์ฟูโม่ โดยการอ้างอิงจาก The Guardian
“(คนลูกหนัง) อาร์เจนตินาก็เหมือนกัน พวกเขาเหล่านี้เอาชนะกับความยากลำบากมาได้ทั้งหมดนั่นแหละ ไม่ว่าจะเล่นฟุตบอลท่ามกลางหิมะ บนภูเขา บนพื้นที่สูง ในพื้นที่ที่อากาศร้อนโดยที่ไม่เข้าใจแม้แต่ภาษา พวกเขาทำสิ่งนี้อยู่ตลอดเวลา …”
หากยกตัวอย่างกุนซือชาวอาร์เจนไตน์ที่โลดแล่นอยู่ในลีกระดับท็อปของอเมริกาใต้ ตลอดจนเข้ามานั่งแท่นเฮดโค้ชทีมชาติชุดใหญ่ประจำโซน ก็จะพบอยู่หลายคน เช่นในลีกสูงสุดของทีมชาติคู่ปรับตลอดการอย่างบราซิล กับศึก ซีรีย์ เอ ในปี 2024 (ข้อมูลในช่วงต้นเดือนกรกฎาคม 2024) มีกุนซืออย่างกาเบรียล มิลิโต้ (แอตเลติโก้ มิเนโร่), ฮวน พาโปล วอยโวด้า (ฟอร์ตาเลซ่า), เอดูอาร์โด้ คูร์เดต์ (อินเตอร์นาซิอองนาล) และหลุยส์ ซูเบลเดีย (เซา เปาโล) เป็นต้น
หรืออย่างฟุตบอล โคปา อเมริกา 2024 ก็จะพบว่ามีถึง 7 ชาติที่ใช้บริการกุนซือสัญชาติอาร์เจนไตน์ ประกอบด้วย กุสตาโว่ อัลฟาโร่ (คอสตาริกา), เฟอร์นานโด บาติสต้า (เวเนซูเอลา), มาร์เซลโล่ บิเอลซ่า (อุรุกวัย), ริคาร์โด้ กาเรก้า (ชิลี), ดาเนี่ยล การ์เนโร่ (ปารากวัย), เนสตอร์ ลอเรนโซ่ (โคลอมเบีย) และ ลิโอเนล สคาโลนี่
สคาโลนี่เอฟเฟ็กต์
หลัง ลิโอเนล สคาโลนี่ พาทีมชาติอาร์เจนตินาผงาดแชมป์ฟุตบอลโลก 2022 ทำให้เขากลายเป็นหนึ่งในกุนซือที่ได้รับการยอมรับในระดับโลกชนิดไม่มีใครสงสัย ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านี้เขายังมีภาพเป็นเฮดโค้ชที่แทบไม่มีใครไว้ใจ เพราะประสบการณ์การทำทีมนั้นไม่ได้มีมากเท่าโค้ชจากทีมคู่แข่งรายอื่น ๆ โดย สคาโลนี่ ไม่เคยรับบทบาทกุนซือชุดใหญ่ที่ใดมาก่อนรับงานทัพฟ้าขาวชุดซีเนียร์ ไม่ว่าจะทั้งระดับทีมชาติหรือสโมสร
กับผลลัพธ์ที่พาทีมชาติอาร์เจนตินาผงาดแชมป์เวิลด์คัพ นอกจากจะช่วยให้ สคาโลนี่ มีภาษีที่ดีขึ้นในแง่ของกุนซือแล้ว อิทธิพลดังกล่าวยังส่งให้พลพรรคฟ้าขาวกลายเป็นชาติอันดับหนึ่งของโลกแบบเบ็ดเสร็จ สังเกตได้จากการครองอันดับหนึ่งในตารางคะแนน “FIFA ranking” โลกมาตั้งแต่ปี 2023 จนถึงสมัยปัจจุบัน (ข้อมูลช่วงต้นเดือนกรกฎาคม 2024)
ลิโอเนล สคาโลนี่ เป็นตัวอย่างที่ดีในฐานะบุคลากรโค้ชฟุตบอลสายเลือดใหม่แห่งวงการลูกหนังอาร์เจนตินา เขาอยู่ตรงกลางระหว่างความเป็นสมัยเก่า อย่างการเป็นลูกศิษย์ก้นกุฏิของ โฆเซ่ เปเกอร์มัน ที่คว้าแชมป์เยาวชนโลกรุ่นอายุไม่เกิน 20 ปี เมื่อปี 1997 มาด้วยกัน แน่นอนว่ามันทำให้เขาซึมซับแนวทางการเป็นโค้ชฟุตบอลอาร์เจนไตน์แบบดั้งเดิมมาแบบเต็มเปี่ยม
เช่นเดียวกับการสร้างเส้นทางของตัวเองจนเปรียบได้ดั่งโมเดลของกุนซืออาร์เจนไตน์สมัยใหม่ ที่พร้อมรับและปรับตัวเพื่อให้เข้ากับแท็คติกฟุตบอลที่พร้อมจะเปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลา ดังการวิเคราะห์ของ โจนาธาน วิลสัน นักข่าวจาก The Guardian ที่มองว่า
“สคาโลนี่รวบรวมคุณค่าของโค้ชชาวอาร์เจนตินารุ่นใหม่: เน้นการปฏิบัติ, ไม่ยึดติดกับความเชื่อ, จริงจัง, ทำงานหนัก และทำงานร่วมกับทั้งผู้เล่นและนักวิเคราะห์ข้อมูลอย่างสบายใจ”
แน่นอนว่าในอนาคตอันใกล้ เราอาจได้เห็นผลผลิตโค้ชฟุตบอลอาร์เจนไตน์ในรูปแบบเดียวกับ ลิโอเนล สคาโลนี่ ออกมาประดับวงการลูกหนังอีกไม่มากก็น้อย เพราะตอนนี้อาร์เจนตินามีโค้ชในรุ่นอายุใกล้เคียงกับสคาโลนี่อยู่หลายคน แน่นอนว่าทุกคนล้วนแต่มีโอกาสแบบเขา ที่อาจจะตั้งต้นจากการคุมทีมในระดับเยาวชนทีมชาติ ตามต่อด้วยสโมสรระดับท็อปไปจนถึงโอกาสคุมทีมชาติในโซนลาตินอเมริกา ในอนาคต
เพราะอาร์เจนตินาไม่เคยไร้ซึ่งกุนซือฝีมือดี การส่งต่อกันแบบรุ่นสู่รุ่น กอปรกับการที่ทุกคนพร้อมทำงานภายใต้สภาพแวดล้อมที่แตกต่าง หรือแม้แต่ผลงานของ ลิโอเนล สคาโลนี่ ที่ช่วยตอกย้ำว่านี่คือโมเดลที่เห็นผลสำเร็จ
ทั้งหมดล้วนเป็นเครื่องชี้ว่าทำไมโค้ชอาร์เจนไตน์ถึงเป็นที่นิยม โดยเฉพาะกับบรรดาทีมชาติใน โคปา อเมริกา 2024
แหล่งอ้างอิง
https://www.theguardian.com/football/blog/2023/jun/24/argentina-coaches-toast-of-football
https://latinamericanpost.com/sports/argentine-coaches-lead-copa-america-showcasing-south-american-soccer/
https://www.nytimes.com/athletic/5562810/2024/06/23/copa-america-argentine-managers/
https://www.fifa.com/en/news/articles/seven-argentinian-coaches-south-american-qualifying-conmebol
https://en.wikipedia.org/wiki/2024_Copa_Am%C3%A9rica
