ฟุตบอลยุโรป นับเป็นการแข่งขันที่แฟนบอลทั่วโลกสนใจมากที่สุด ไม่ว่าจะเป็น ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ ลีก, ยูโรปา ลีก หรือแม้แต่แนวคิดใหม่ "ซูเปอร์ ลีก" ที่สร้างกระแสสั่นสะเทือนลูกหนังระดับทวีป
และนับตั้งแต่ฤดูกาล 2021-22 เป็นต้นมา ฟุตบอลยุโรปยิ่งเข้มข้นมากยิ่งขึ้น จากการถือกำเนิดของ "ยูฟ่า คอนเฟอเรนซ์ ลีก" ทัวร์นาเมนต์รายการที่ 3 ของยูฟ่า ที่เคยมีทีมดังอย่าง เชลซี, ท็อตแนม ฮอทสเปอร์ หรือ โรมา ลงแข่งขัน
Main Stand จะมาเจาะลึกศึกสโมสรยุโรปถ้วยนี้ ถึงความเป็นมา, กติกาการคัดเลือกทีมเข้าแข่งขัน และจุดประสงค์ที่แท้จริงของ คอนเฟอเรนซ์ ลีก
ฟุตบอลเพื่อชาติขนาดเล็ก
โปรเจกต์ คอนเฟอเรนซ์ ลีก ออกสู่สายตาสาธารณชนเป็นครั้งแรก เมื่อเดือนกันยายน ปี 2015 หลัง 54 ชาติสมาชิกของยูฟ่า บรรลุข้อตกลงสร้างทัวร์นาเมนต์ฟุตบอลรายการใหม่ เพื่อรองรับสโมสรที่ตกรอบคัดเลือก ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ ลีก และยูโรปา ลีก
Photo : UEFA Europa League @EuropaLeague
หากเราย้อนกลับไปดู การแข่งขันฟุตบอลยุโรป ฤดูกาล 2015-16 มีถึง 27 ประเทศ ที่สามารถคว้าโควตารอบคัดเลือก ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ ลีก หรือ ยูโรปา ลีก แต่ไม่มีสโมสรผ่านเข้าสู่รอบสุดท้ายในแต่ละรายการ
ชาติที่ว่าได้แก่ ยิบรอลตาร์, ไอร์แลนด์เหนือ, อาร์เมเนีย, หมู่เกาะแฟโร, อันดอร์รา, เอสโตเนีย, ซาน มาริโน, เวลส์, ไซปรัส, สโลวีเนีย, บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา, มอนเตเนโกร, มาซิโดเนีย (มาซิโดเนียเหนือในปัจจุบัน), มอลตา, ไอซ์แลนด์, ฟินแลนด์, ลัตเวีย, ลิทัวเนีย, ไอร์แลนด์, โรมาเนีย, บัลแกเรีย, เซอร์เบีย, ฮังการี, จอร์เจีย, สโลวเกีย, มอลโดวา และ ลักเซมเบิร์ก
นั่นหมายความว่า ชาติสมาชิกครึ่งหนึ่งของยูฟ่า ไม่มีโอกาสได้สัมผัสบรรยากาศบอลยุโรปรอบสุดท้าย และที่แย่ไปกว่านั้น ต่อให้ทีมขนาดเล็กจากประเทศเหล่านี้หลุดเข้ารอบสู่รอบแบ่งกลุ่มได้ ส่วนใหญ่มักถูกเขี่ยตกรอบ มีสถานะไม่ต่างจากไม้ประดับรายการ
คอนเฟอเรนซ์ ลีก จึงเป็นรายการใหม่ที่จะเข้ามารองรับการผ่านเข้ารอบสุดท้าย ของสโมสรจากประเทศขนาดเล็ก ในการแข่งขันฟุตบอลระดับทวีป โดยไม่ต้องปรับโครงสร้างอีก 2 รายการที่มีอยู่แล้วให้ยุ่งยาก
Photo : www.facebook.com/FKQarabagh
"นี่จะเป็นการเปิดโอกาสแก่สโมสรที่ไม่เคยผ่านเข้ารอบสุดท้าย ให้ได้มีส่วนร่วมในฟุตบอลยุโรป" โวโลดีเมียร์ เกอนินสัน ประธานสมาพันธ์ฟุตบอลยูเครนกล่าว
"พวกเราสนับสนุนแนวคิดนี้มาก เพราะปกติ เส้นทางบอลยุโรปของทีมจากประเทศเล็ก มักจะจบลงในเดือนสิงหาคม แต่ฟุตบอลรายการนี้ คือโอกาสที่จะทำให้พวกเขาได้เล่นบอลยุโรปในเดือนกันยายน หรือ ตุลาคม"
คอนเฟอเรนซ์ ลีก ควรจะเริ่มต้นในฤดูกาลถัดมา แต่เนื่องจากปัญหาด้านลิขสิทธ์ถ่ายทอดสด ที่ต้องรอให้สัญญาฉบับเดิมหมดลงในปี 2018 โปรเจกต์นี้จึงไม่ยังไม่เป็นรูปร่าง จนกว่าเวลานั้นจะมาถึง
เดือนธันวาคม ปี 2018 ยูฟ่า ยืนยันการถือกำเนิดของฟุตบอลรายการใหม่ "ยูฟ่า ยูโรปา คอนเฟอเรนซ์ ลีก" อย่างเป็นทางการ (ชื่อเดิมคือยูโรปา ลีก 2) ถือเป็นทัวร์นาเมนต์ลำดับที่ 3 ของฟุตบอลยุโรป และเริ่มแข่งขันอย่างเป็นทางการ ในฤดูกาล 2021-22 เป็นต้นมา ก่อนมีการรีแบรนด์ในปี 2024 ตัดชื่อ "ยูโรปา" ออกไป เหลือเพียง "ยูฟ่า คอนเฟอเรนซ์ ลีก" เช่นทุกวันนี้
ทีมจากอังกฤษต้องเพลย์ออฟ
คล้ายคลึงกับ ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ ลีก การแข่งขันรอบคัดเลือกของ คอนเฟอเรนซ์ ลีก จะถูกแบ่งเป็นสองสาย ได้แก่ "เส้นทางลีก" และ "เส้นทางแชมเปี้ยนส์"
Photo : www.shropshirestar.com | Mike Sheridan/Ultrapress
ทีมที่ได้สิทธิ์ในการแข่งขันถ้วยนี้ มีที่มาหลากหลาย ทั้งจากอันดับในลีก, แชมป์ฟุตบอลถ้วยในประเทศ รวมถึงทีมที่ตกมาจากถ้วย ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ ลีก กับ ยูฟ่า ยูโรปา ลีก โดยในรูปแบบปัจจุบัน ที่เป็นระบบลีก 36 ทีม ซึ่งใช้ตั้งแต่ฤดูกาล 2024-25 เป็นต้นมา ไม่มีทีมจากชาติใดได้โควต้ารอบลีกโดยอัตโนมัติ ทุกทีมต้องลงแข่งรอบคัดเลือกมา อย่างน้อยก็จากถ้วยใดถ้วยหนึ่ง
ถึงตรงนี้ หลายคนอาจยังมองไม่เห็นภาพว่า คอนเฟอเรนซ์ ลีก จะแตกต่างจาก ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ลีก หรือ ยูโรปา ลีก ได้อย่างไร ?
ยูฟ่าพยายามแก้ปัญหาตรงนี้ ด้วยการมอบโควตารอบคัดเลือกส่วนใหญ่แก่ประเทศขนาดเล็ก โดยชาติสมาชิกที่มีอันดับตามค่าสัมประสิทธิ์ประเทศยูฟ่า (UEFA country coefficients) ลำดับที่ 34-50 จะได้โควตารอบคัดเลือก ประเทศละ 3 ทีม มากที่สุดจากบรรดาชาติทั้งหมดที่มีสิทธิ์ลงแข่งขัน
สำหรับประเทศที่มีค่าสัมประสิทธิ์ ลำดับที่ 13-33 และลำดับที่ 51-55 จะได้โควตารอบคัดเลือก เพียง 2 ทีม ส่วนลำดับ 1-12 ซึ่งรวมถึง 5 ลีกใหญ่ของยุโรป ได้แก่ ลา ลีกา, พรีเมียร์ลีก, บุนเดสลีกา, เซเรีย อา และลีก เอิง จะได้โควตารอบคัดเลือก แค่ 1 ทีม ถือว่าน้อยที่สุดใน คอนเฟอเรนซ์ ลีก
Photo : www.facebook.com/TottenhamHotspur
ทีมดังที่ชาวไทยคุ้นชื่อ ไม่ว่าจะเป็น เชลซี, ท็อตแนม ฮอทสเปอร์, โรมา หรือ บียาร์เรอัล จึงต้องแข่งขันรอบคัดเลือก เช่นเดียวกับทีมจากประเทศขนาดเล็ก ซึ่งทางยูฟ่ามองว่า การไม่การันตีพื้นที่รอบแบ่งกลุ่มแก่สโมสรจากชาติใหญ่ สามารถเพิ่มโอกาสแก่ทีมฟุตบอลจากประเทศขนาดเล็กได้มากขึ้น
อย่างไรก็ตาม ทีมจากลีกใหญ่ จะเริ่มต้นแข่งขันในรอบเพลย์ออฟ หมายความว่า ต้องการชัยชนะเพียงนัดเดียว เพื่อเข้าสู่รอบสุดท้าย ซึ่งก็แทบจะเป็นการการันตีพื้นที่รอบแบ่งกลุ่มไปในตัว
เพื่อโอกาส หรือ ค่าลิขสิทธิ์ ?
ปัจจุบัน ตั้งแต่ฤดูกาล 2024-25 เป็นต้นมา การแข่งขันรอบเมนดรอว์ของ คอนเฟอเรนซ์ ลีก มีกติกาเหมือนกับ แชมเปี้ยนส์ ลีก และ ยูโรปา ลีก ทุกประการ ได้แก่ รอบลีก 36 ทีม, รอบน็อกเอาต์เพลย์ออฟ, รอบ 16 ทีมสุดท้าย, รอบก่อนรองชนะเลิศ, รอบรองชนะเลิศ และรอบชิงชนะเลิศ
Photo : www.uefa.com
สิ่งที่ดูจะแตกต่างจาก แชมเปี้ยนส์ ลีก และ ยูโรปา ลีก ในปัจจุบัน คือแต่ละทีมใน คอนเฟอเรนซ์ ลีก จะมีโปรแกรมลงสนามรอบลีกเพียง 6 นัด ต่างจากสองถ้วยใหญ่ที่แต่ละทีมต้องลงเล่น 8 นัด ซึ่งทำให้แต่ละทีมต้องกรำศึกหนักลดลง และในฟอร์แมตปัจจุบัน ไม่มีทีมจากถ้วยใหญ่กว่าลงมาเล่นถ้วยนี้ตั้งแต่รอบลีกแล้วอีกด้วย
อย่างไรก็ตาม ด้วยมาตรฐานของทีมที่ลงแข่งขัน การสร้างฟุตบอล ยูฟ่า ยูโรปา คอนเฟอเรนซ์ ลีก เพื่อการันตีว่าจะมีสโมสรจากชาติสมาชิกอย่างน้อย 34 ประเทศ เข้าร่วมแข่งขันในฟุตบอลยุโรปรอบสุดท้าย ดูจะเป็นเพียงคำลวงของยูฟ่า ในการกอบโกยผลประโยชน์
เพราะท้ายที่สุดแล้ว ยูฟ่า การันตีความสำเร็จของทีมฟุตบอลจากประเทศเล็ก ๆ เหล่านี้ แค่ "รอบลีก" เท่านั้น ส่วนตำแหน่งแชมป์ หรือรอบรองชนะเลิศ แทบไม่ต้องพูดถึง
สิ่งเดียวที่ คอนเฟอเรนซ์ ลีก จะมอบแก่ทุกฝ่าย คือ ค่าลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสดที่ถูกแบ่งแก่ชาติสมาชิกอย่างทั่วถึง ไม่ใช่เกียรติยศในฟุตบอลยุโรปแบบที่คุยกันไว้ตอนแรก เพราะเราต้องไม่ลืมว่า ทัวร์นาเมนต์นี้ไม่เคยเกิดขึ้น จนกว่ายูฟ่าบรรลุสัญญาค่าลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสดฉบับใหม่ เมื่อปี 2018 เป็นต้นมา
Photo : www.uefa.com
หากเข้าไปในเว็บไซต์ของยูฟ่า จะพบว่า คอนเฟอเรนซ์ ลีก ถูกรวมอยู่ในการขายลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสด ภายใต้สัญญาเดียวกับยูโรปา ลีก ถือเป็นโปรเจกต์เพิ่มมูลค่าสัญญาลิขสิทธิ์เดิมที่มีอยู่แล้ว ให้มากขึ้นกว่าเดิมแบบสองเด้ง (ประเทศไทยถูกเสนอขายในสัญญาลักษณะนี้ เช่นเดียวกัน)
การขายของแบบ "แพ็คคู่" ถือเป็นแนวทางที่ยูฟ่าเลือกใช้มาตั้งแต่สัญญาฉบับที่แล้ว เพราะ ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ ลีก จะถูกขายลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสดคู่กับ ยูฟ่า ซูเปอร์ คัพ การเข้ามาของ คอนเฟอเรนซ์ ลีก จึงทำให้สร้างมูลค่าให้สัญญาฝั่ง ยูโรปา ลีก มากขึ้น เพื่อเปิดโอกาสถึงค่าลิขสิทธิ์ที่อาจเพิ่มขึ้น เพราะต้องยอมรับความจริงว่า คนไทยคงสนใจ ยูโรปา ลีก หรือ คอนเฟอเรนซ์ ลีก น้อยลงมาก หากทีมอย่าง แมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด หรือ เชลซี ไม่ได้ลงมาแข่งขัน
Photo : news-logics.com
ภายในไม่กี่ปีข้างหน้า เราอาจได้เห็นทีมดังจากลีกใหญ่ประสบความสำเร็จใน คอนเฟอเรนซ์ ลีก เหมือน
กับที่ทีมจากอังกฤษ และสเปน ผูกขาดถ้วย ยูโรปา ลีก ยาวนาน 10 ปี
แต่สำหรับสโมสรฟุตบอลจากประเทศเล็ก เช่น คาราบัก จากอาเซอร์ไบจาน หรือ บาเต จากเบลารุส คงไม่ง่ายนักที่พวกเขาจะผงาดครองความยิ่งใหญ่ในรายการนี้ ในเมื่อมีทีมดังจากลีกใหญ่คอยขวางทางอยู่
สิ่งเดียวที่สโมสรเหล่านี้จะได้ คือเม็ดเงินจำนวนไม่น้อยที่จะถูกปันผลอย่างทั่วถึง ซึ่งดูเหมือนจะเป็นสิ่งเดียวที่สำคัญ ในสายตาเจ้าของทีมฟุตบอลยุคปัจจุบัน
ยูฟ่า ยูโรปา คอนเฟอเรนซ์ ลีก จะกลายเป็นฟุตบอลเพื่อค่าลิขสิทธิ์ มากกว่าฟุตบอลเพื่อประเทศเล็ก ๆ จริงหรือไม่ ? เวลาเท่านั้นที่สามารถให้คำตอบ
แหล่งอ้างอิง
https://www.theguardian.com/football/2015/sep/16/uefa-third-competition-europa-champions-league
https://en.wikipedia.org/wiki/2015%E2%80%9316_UEFA_Champions_League_qualifying_phase_and_play-off_round
https://en.wikipedia.org/wiki/2015%E2%80%9316_UEFA_Europa_League_group_stage
https://en.wikipedia.org/wiki/2015%E2%80%9316_UEFA_Champions_League_group_stage
https://en.wikipedia.org/wiki/2021%E2%80%9322_UEFA_Europa_Conference_League
https://en.wikipedia.org/wiki/2021%E2%80%9322_UEFA_Europa_League
https://en.wikipedia.org/wiki/UEFA_Europa_Conference_League
https://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/news/024c-0e9941616a90-f26bd21de788-1000--uefa-executive-committee-approves-new-club-competition/?referrer=%2Finsideuefa%2Fabout-uefa%2Fnews%2Fnewsid%3D2585829
https://www.uefa.com/uefaeuropaconferenceleague/news/0264-10fe90612aa3-37b2bc77f89e-1000--europa-conference-league-explained/
https://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/uefaorg/General/02/58/61/42/2586142_DOWNLOAD.pdf
https://www.uefa.com/insideuefa/documentlibrary/tenders/
https://editorial.uefa.com/resources/0269-124e75987014-84504bde2c1d-1000/2021-24_uel_and_uecl_media_rights_sales_2020.04.23.pdf
