โปรแกรมฟีฟ่าเดย์เดือนมิถุนายน 2025 หลังจากลงเล่นเกมกระชับมิตร พบกับทีมชาติอินเดีย ณ ธรรมศาสตร์ สเตเดียม "ช้างศึก" มีคิวต้องบินไปยัง เติร์กเมนิสถาน เพื่อลงสนามนัดที่สอง รายการเอเชียน คัพ 2027 รอบคัดเลือก กลุ่ม D ที่ อาชกาบัต สเตเดียม
หลาย ๆ คนอาจไม่ค่อยคุ้นหูกับชื่อของประเทศนี้ เพราะ เติร์กเมนิสถาน ประเทศบนชายฝั่งตะวันออกของทะเลแคสเปียน เป็นรัฐใหม่ ไม่มีประวัติศาสตร์ชาติที่ยาวนาน เพิ่งได้รับเอกราชจากสหภาพโซเวียตที่กำลังล่มสลายในปี 1991
ยิ่งไปกว่านั้น อาชกาบัต เมืองหลวงของประเทศเติร์กเมนิสถาน ซึ่งเคยเป็นป้อมปราการทหารรัสเซียในปี 1881 ที่ทีมชาติไทยกำลังจะไปเยือน มีเบื้องหลังที่ไม่ธรรมดา
Main Stand จึงขอพาทุกท่านสำรวจสภาพแวดล้อมของเมืองที่ได้ฉายาจากสื่อที่เคยไปเยือนว่า "City of the Dead" ไปพร้อมกัน
เมืองแห่งความตาย เกาหลีเหนือแห่งใหม่
สถาปัตยกรรมหินอ่อนสีขาวเรียงรายสุดลูกหูลูกตา อันเป็นภาพจำของเมืองอาชกาบัต เกิดขึ้นได้จากการที่ เติร์กเมนิสถาน มีทรัพยากรน้ำมันและก๊าซ จำนวนมากเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก โดยเริ่มต้นการก่อสร้างมาตั้งแต่ปี 1948 หลังเกิดเหตุแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ และก่อสร้างต่อเนื่องเรื่อยมา
แต่ภายใต้สิ่งก่อสร้างสวยงามเหล่านั้น เติร์กเมนิสถาน มีสิ่งแปลก ๆ ซ่อนอยู่มากมายตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ยกตัวอย่างเช่น เปลี่ยนชื่อเดือนมกราคมเป็น เติร์กเมนบาชิ ฉายาของ ปาร์มูรัต นิยาซอฟ ประธานาธิบดีคนแรกของประเทศหลังได้รับเอกราช และเปลี่ยนชื่อเดือนเมษายนเป็น กุร์บันโซลตัน ซึ่งเป็นชื่อคุณแม่ของเขา
ส่วนในการพัฒนาเมืองอาชกาบัต เมื่อปี 2004 ปาร์มูรัต นิยาซอฟ ทำการขับไล่ผู้คนหลายพันคนออกจากเมืองโดยไม่ให้ค่าชดเชย เพื่อเริ่มก่อสร้างโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ที่ตัวเขาเองวางแผนไว้
แม้โครงการของเขาจะทำให้พื้นที่ของเมืองอาชกาบัต บางส่วนมีภูมิทัศน์สวยงาม ด้วยการสร้างโรงแรมมากมาย อพาร์ตเมนต์หรูหรา พระราชวัง และสำนักงานรัฐบาลในใจกลางเมือง แต่ในขณะเดียวกันก็ทำให้ผู้ที่ถูกผลักไสไล่ส่งรู้สึกเหมือนโดนแบ่งแยกมากขึ้น
ภาพที่ปรากฏออกมาคือความแตกต่างอย่างเด่นชัดระหว่างเขตเมืองใหม่ที่สะอาด เรียบร้อย และเขตเก่าที่มีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่น ทำให้เกิดสมญานาม "เมืองแห่งความตาย" หรือ "เกาหลีเหนือแห่งใหม่" เพราะเขตใหม่ที่ดูหรูหรานั้นมักดูว่างเปล่า ไม่มีผู้คน ในขณะที่เขตเก่ายังคงมีชีวิตชีวาในแบบดั้งเดิม
ภาพที่หลายคนไม่เคยได้เห็น
ปี 2017 เติร์กเมนิสถาน ได้รับเลือกให้เป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขัน Asian Indoor and Martial Arts Games ภายใต้การรับรองของโอลิมปิก งบประมาณกว่า 5 พันล้านดอลลาร์ ก็เริ่มมีนักข่าวที่เดินทางไปทำงานออกมาแฉถึงภาพลักษณ์ของประเทศนี้
โดย เดวิด ฟาร์ริเออร์ ผู้สร้างภาพยนตร์สายดาร์ก ที่ทำงานให้ Netflix ในสารคดี Dark Tourist ออกมาเปิดเผยถึงแง่มุมต่าง ๆ ที่เขาสัมผัสมาในอาชกาบัต ดังนี้
"เหตุผลที่เราไม่ได้รับอนุญาตให้ออกจากเขตเมือง เพราะพวกเขากลัวว่าเราจะเผยแพร่สิ่งที่ขัดกับความต้องการของพวกเขา เติร์กเมนิสถาน ไม่ยอมรับเสรีภาพ รวมถึงการทำงานแบบเปิดกว้างของสื่อ"
นั่นทำให้ เดวิด ฟาร์ริเออร์ ต้องแฝงตัวทำงานในฐานะนักข่าวกีฬา "การเดินไปรอบเมืองอาชกาบัต ทำให้ผมรู้สึกโดดเดี่ยวมากเมื่อมองเห็นทะเลหินอ่อน นักกีฬาเดินกะเผลกไปมา ขณะที่เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยเฝ้าดูอยู่"
"บรรยากาศเงียบสงบมาก ผมเข้าใจเลยว่าทำไมคนในท้องถิ่นถึงเรียกที่นี่ว่าเมืองแห่งความตาย"
"ภาพของประธานาธิบดีปรากฏอยู่ทุกที่ มีหมดทั้ง บนหนังสือพิมพ์ บนสายการบินที่ผมเดินทางมา ฉายบนจอเหนือสนามกีฬาโอลิมปิก และปรากฏให้เห็นตลอดเวลาในเมือง ห้างสรรพสินค้าก็ขายโปสเตอร์ใส่กรอบของเขา ซึ่งคุณสามารถนำไปติดบนผนังห้องนอนได้"
"หากคุณมีกล้องติดตัว ชาวบ้านก็ปฏิเสธที่จะพูดถึงผู้นำของพวกเขา แม้ว่าคุณจะไม่มี พวกเขาก็พูดแต่เรื่องดีๆ ด้วยความกังวล นี่คือเมืองที่ไม่อนุญาตให้มีความคิดเห็นทางการเมืองที่แตกต่าง"
"และมีคำสั่งหนึ่งที่ทำเอาผมตกใจ คือเจ้าหน้าที่ได้บังคับให้ประชาชนถอดเครื่องปรับอากาศออกจากอาคารอพาร์ตเมนต์ โดยอ้างว่าเครื่องปรับอากาศเป็นสิ่งที่ไม่สวยงาม ทำให้ผู้อยู่อาศัยต้องรับมือกับอุณหภูมิที่สูงกว่า 40 องศาเซลเซียส"
เกือบเอาชีวิตไม่รอด
แต่สิ่งที่เกิดขึ้นก่อนหน้าไม่ได้ทำให้ เดวิด ฟาร์ริเออร์ รู้สึกไปไม่เป็นเท่าเหตุการณ์ต่อจากนี้ เพราะมีอยู่วันหนึ่งเขาต้องเข้าโรงพยาบาล แต่ปรากฏว่าแทบไม่มีบุคลากรคนใดทำงานการแพทย์เป็นเลย ตั้งแต่รถพยาบาลที่มารับเขา ยันวิธีการรักษา
"หลังจากวันที่ร้อนจัดและเหนื่อยล้ามาก ผมเอามือพิงกระจกในห้องพักโรงแรม แล้วมือของผมก็ทะลุเข้าไปในกระจกทันที มันทำให้ผมต้องขึ้นรถพยาบาล แต่พอลองมองดูรอบ ๆ ภายในรถคันนั้น ทุกอย่างเหมือนพร็อพในฉากภาพยนตร์ มีชั้นวางและชุดปฐมพยาบาล แต่ทุกอย่างดูเหมือนจะว่างเปล่า"
"เลือดที่มือของผมไหลไม่หยุด มือของผมถูกบาดอย่างรุนแรง ผมเดินลงไปที่ล็อบบี้ พนักงานโรงแรมตกใจและไม่รู้จะทำอย่างไร คนหนึ่งดูเหมือนจะสนใจอย่างเดียวคือต้องให้ผมจ่ายค่าทำความสะอาดรอยเลือดที่ผมทิ้งไว้ตั้งแต่ห้องพักไปจนถึงลิฟต์ ยังไม่นับค่ากระจกที่แตก"
"ผมเริ่มเห็นรอยร้าวในฉากหน้าของความปกติ ทุกอย่างในเมืองใหม่นี้ดูเหมือนจะไม่สามารถรับมือกับสิ่งที่ไม่ได้วางแผนไว้"
"พวกเราต้องเจอกับสถานการณ์แบบนี้ตลอดทั้งสัปดาห์ แค่จะเดินทางไปในหมู่บ้านโอลิมปิกก็เต็มไปด้วยความสับสนและระเบียบราชการที่ไร้เหตุผล ไกด์พาเราไปตามทางที่พวกเขาอยากให้ไป ห้ามออกนอกเขตเมืองโดยเด็ดขาด ระบบขนส่งสาธารณะก็ไม่เป็นระบบ"
"ที่โรงพยาบาล ผมต้องกรอกแบบฟอร์มที่อ่านไม่ออก แล้วเจ้าหน้าที่ก็ตรวจเลือดผม พวกเขาใจดีและดูแลอย่างดี แต่คุณจะสัมผัสได้ถึงความไม่มั่นใจในห้องนั้น เพราะทุกอย่างดูใหม่หมด"
"หลังจากรออยู่นานหลายชั่วโมง โดยมีแค่ผ้าขนหนูชุบน้ำพันมือไว้ ผมก็ถูกพาไปยังห้องผ่าตัดที่เพิ่งสร้างเสร็จใหม่เอี่ยม และโดยไม่ให้ตั้งตัว ผมก็ถูกฉีดเคตามีนเข้าร่างกายทันที"
ประสบการณ์ที่ไม่มีใครอยากเจอ
นี่เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น สำหรับการเจอประสบการณ์ร้าย ๆ ที่ อาชกาบัต ประเทศเติร์กเมนิสถาน อันเป็นผลพวงมาจากการปกครองแบบเผด็จการที่สืบทอดต่อกันมาจากรุ่นสู่รุ่น
แม้อาชกาบัตจะถูกพัฒนาให้ดูหรูหราด้วยอาคารหินอ่อนและถนนกว้างขวาง แต่ในความเป็นจริง เมืองยังเผชิญกับความเหลื่อมล้ำอย่างรุนแรง
เขตใหม่ดูว่างเปล่า ในขณะที่เขตเก่าคนอยู่อย่างแออัด ขาดแคลนสินค้าอุปโภคบริโภค ค่าครองชีพสูง และประชาชนไม่มีสิทธิมีเสียงทางการเมือง ทำให้แม้ภาพภายนอกจะดูสวยงาม แต่กลับแฝงด้วยความอึดอัดและไร้ชีวิตชีวา
หวังเป็นอย่างยิ่งว่าในการเดินทางไปประเทศเติร์กเมนิสถานรอบนี้ ทีมชาติไทยของเราจะไม่ต้องเจอประสบการณ์แย่ ๆ เหมือนอย่างที่เคยเกิดขึ้นกับ เดวิด ฟาร์ริเออร์
สุดท้ายนี้ทุกสิ่งอย่างล้วนแล้วแต่เกิดขึ้นจากความต้องการของผู้มีอำนาจในประเทศโดยไม่สนความเห็นจากประชาชน พิสูจน์จากเลือกใช้สีขาวซึ่งเป็นสีโปรดของ กูร์บันกูลี เบอร์ดีมูคาเมดอฟ อดีตประธานาธิบดี เป็นสีหลักในการก่อสร้างเมือง รวมถึง อาชกาบัต สเตเดียม โดยให้ความหมายเหมือนคิดขึ้นมาเองว่า สีขาว หมายถึง ความคิดที่บริสุทธิ์ การเดินหน้าด้วยความรวดเร็วของม้าประจำชาติ และเมืองหลวงอาชกาบัตที่ปูด้วยหินอ่อนสีขาว
แหล่งอ้างอิง :
https://www.theguardian.com/cities/2018/aug/08/inside-ashgabat-the-flashy-but-empty-city-of-the-dead-david-farrier-dark-tourist-netflix-turkmenistan
https://www.archdaily.com/1010333/a-ghost-city-the-white-buildings-of-ashgabat-turkmenistan
https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/ashgabat-the-worlds-strangest-and-flashy-city-of-the-dead/articleshow/107849348.cms
https://varlamov.ru/1749635.html
https://vianewsglobal.com/story/central-asias-ghost-city
