การแข่งขันมหกรรมกีฬาเวิลด์เกมส์ 2022 กำลังใกล้เข้ามาทุกขณะ และท่ามกลางการจับตามองของชาวไทย ปฏิเสธไม่ได้ว่าความหวังเหรียญทองในการแข่งขันครั้งนี้คงอยู่กับ “ทัพนักกีฬาเปตองไทย” ที่เคยก้าวไปคว้าตำแหน่งแชมป์ในประเทศหญิงคู่มาแล้ว เมื่อการแข่งขันครั้งก่อน และยังคว้าแชมป์โลกมาแล้วหลายสมัย
ในการแข่งขันคราวนี้สองนักกีฬาฝีมือดีที่คว้าเหรียญทองเมื่อปี 2017 ทั้ง พันธ์ทิพา วงศ์ชูเวช และ นันทวัน เฟื่องสนิท ต่างกลับมาลงแข่งขันเพื่อเขียนประวัติศาสตร์เหรียญทองที่สามจากกีฬาเปตองในเวิลด์เกมส์ หลังจากที่นักกีฬาไทยเคยทำได้มาแล้วในปี 2009 และ 2017
เพื่อค้นหาความลับของความสำเร็จในระดับโลกที่ยาวนานต่อเนื่องหลายปี เราจะมาพูดคุยกับ “โค้ชเชอรี่” พล.ต.ต.หญิง ฤชุมน วิชัยดิษฐ ผู้ฝึกสอนทีมเปตองทีมชาติไทย ถึงแนวทางการพัฒนานักกีฬาเปตองบ้านเราสู่ระดับโลก รวมถึงเรื่องการเตรียมพร้อมเพื่อป้องกันเหรียญทองในศึกเวิลด์เกมส์ที่กำลังจะถึงนี้
ถามกันแบบง่าย ๆ ทีมชาติไทยเก่งแค่ไหนในวงการเปตองโลกขณะนี้
ถ้าถามว่าในระดับโลกทีมชาติไทยอยู่ตรงไหน ก็คงต้องบอกว่าอยู่ในระดับหัวตาราง สามารถคว้าอันดับหนึ่งหรือสองได้เป็นประจำ ถือว่าเป็นอันดับต้น ๆ ของวงการ ส่วนในเอเชียก็คิดว่าเรายังคงเป็นเบอร์หนึ่ง เพราะในซีเกมส์ครั้งที่ผ่านมาเราก็ยังเป็นชาติที่คว้าเหรียญทองได้มากที่สุด
ส่วนการจะพูดว่าคนไทยเล่นเปตองเก่งความจริงหลายชาติเขาก็เล่นเปตองเก่งไม่แพ้คนไทยนะคะ เพียงแต่ว่าการสนับสนุนในด้านอื่นของเขาอาจจะไม่เท่ากับที่เราได้รับจากสมาคมเปตองไทย เพราะสมาคมจะคอยช่วยเหลือตลอดเมื่อเรามีแมตช์แข่งขัน มีการดูแล จัดหาที่พัก สถานที่ฝึกซ้อม มีเบี้ยเลี้ยงนักกีฬา และอุปกรณ์การเล่น คือมีความพร้อมที่จะสนับสนุนเราทุกอย่าง
อันนี้เราพูดถึงตามแง่มุมที่เห็นทั่วไปนะคะ ไม่ถึงกับไปล้วงลึกสิ่งที่เกิดขึ้นเบื้องหลังของแต่ละประเทศว่าเขาจะเตรียมตัวอย่างไร แต่สำหรับประเทศไทยสมาคมเปตองจะช่วยสนับสนุนให้การเก็บตัวตามนโยบายเป็นไปอย่างราบรื่น ดูแลเบี้ยเลี้ยงที่นักกีฬาจะได้ ความช่วยเหลือทำนองนี้สมาคมจะเป็นฝ่ายดูแลทุกด้าน
ในฐานะที่โค้ชเชอรี่เป็นคนหนึ่งที่ทำงานตรงนี้ การดูแลและพัฒนานักกีฬาเปตองไทยดำเนินไปในทิศทางไหนถึงพาพวกเขาไปประสบความสำเร็จยังระดับโลก
ตอนนี้นักกีฬาที่สมาคมดูแลอยู่ส่วนใหญ่จะเป็นนักกีฬากลุ่มหนึ่งที่เป็นชุดเดิมและจะมีชุดใหม่เข้ามา ซึ่งชุดใหม่ที่เข้ามาก็จะต้องเรียนรู้และปรับตัวให้เข้ากับตารางของเรา เช่น ถ้าเรามีโปรแกรมวิทยาศาสตร์การกีฬากำหนดไว้ นักกีฬาก็ต้องเข้าฟิตเนสเพื่อเล่นเวตตามที่กำหนด
ตัวอย่างเช่นการเตรียมตัวไปแข่งเวิลด์เกมส์ เราจัดตารางให้นักกีฬาเข้าฟิตเนสในวันจันทร์ พุธ ศุกร์ วันละหนึ่งชั่วโมงครึ่งในตอนเช้า ส่วนช่วงบ่ายจะเป็นการฝึกซ้อมอีเวนต์ คือหมายถึงการฝึกซ้อมเกมประเภทที่เราจะแข่งขัน ส่วนวันอังคารและพฤหัสบดีเราจะซ้อมเต็มทั้งวัน เน้นไปที่การฝึกทักษะส่วนบุคคลของนักกีฬา โค้ชก็จะเป็นผู้กำหนดให้ว่าเขาต้องตีลูก ยิงลูก วางลูก แค่ไหนอย่างไร
ขณะที่อีกส่วนหนึ่งก็คือนักกีฬาเปตองเขามีระเบียบวินัยในการฝึกซ้อม พอพูดถึงการฝึกซ้อมคือเรารวมทุกอย่าง ทั้งวิทยาศาสตร์การกีฬา จิตวิทยา หรือโปรแกรมทุกอย่างที่เราวางให้เขา ถ้านักกีฬาคนไหนตั้งใจทำเต็มที่ตามโปรแกรมเขาก็จะได้ประโยชน์ตรงนั้นไป ส่วนนักกีฬาที่ไม่เห็นความสำคัญในส่วนนี้ บางทีก็อาจจะหลุดจากทีมชาติไป หรือว่าโอกาสที่จะได้พัฒนาต่อเนื่องมันก็ไม่มี
ความจริงเราก็เจอเรื่องราวแบบนี้พอสมควร เพราะนักกีฬาเปตองทีมชาติไม่ใช่นักกีฬาที่ฝึกใหม่หรือฝึกกับเราตั้งแต่เด็กทั้งหมด บางคนก็ผ่านประสบการณ์ในการแข่งขันระดับนานาชาติมาเยอะ แต่ถ้าเขาไม่มุ่งมั่น ขยันฝึกซ้อม นักกีฬารุ่นหลังก็จะเข้ามาแทนพวกเขา
นักกีฬาเปตองทีมชาติไทยที่มีอยู่ในขณะนี้ค้นหามาจากไหนบ้าง
สำหรับสมาคมเปตองเราก็สร้างนักกีฬาส่วนหนึ่งมาจากเยาวชนทีมชาติ เพราะเปตองมีการแข่งขันเยาวชนชิงแชมป์โลกด้วย ส่วนหนึ่งเราก็ได้มาจากตรงนั้น แต่เยาวชนที่เราปั้นขึ้นมาก็ไม่ก้าวมาถึงตรงนี้ครบทุกคน เพราะการขึ้นมาสู่ทีมชาติชุดใหญ่ในปัจจุบันใช้การคัดตัว เพราะฉะนั้นถ้าความสามารถคุณไม่ถึงหรือฟอร์มหลุดในช่วงนั้นคุณก็อาจจะไม่ได้เข้ามาอยู่ในทีมชาติชุดใหญ่
เพราะการคัดเลือกของเราเข้มข้นมาก นักกีฬาที่จะมาคัดเลือกได้ต้องมีคุณสมบัติหลายอย่าง ข้อแรกคุณต้องเคยหนึ่งในแปดทีมสุดท้ายของการแข่งขันชิงแชมป์ประเทศไทย หนึ่งในแปดทีมการแข่งขันกีฬามหาวิทยาลัย หนึ่งในแปดทีมกีฬาแห่งชาติ หรือติดอันดับการแข่งขันถ้วยพระราชทานที่ยอมให้นักกีฬาทีมชาติเล่นคู่กันได้ เกณฑ์นี้คือแม้แต่ผู้เล่นเยาวชนทีมชาติก็ต้องผ่านถึงจะได้มีสิทธิ์มาคัดเลือกเข้าสู่ทีมชาติชุดใหญ่
อันนี้คือเกณฑ์ที่สมาคมเปตองของเราตั้งไว้เพื่อความโปร่งใสในการคัดตัวนักกีฬา อย่างปีที่แล้วมีการทดลองคัดตัวนักกีฬาเปตองใหม่ทุกประเภท ซึ่งผลลัพธ์ก็ออกมาค่อนข้างน่าพอใจ แต่ในอีกแง่มันก็ลำบากเหมือนกันเพราะเราต้องฝึกคนใหม่ทุกปี แต่ในมุมผู้ฝึกสอนเองเราอยากให้มีนักกีฬาส่วนหนึ่งที่สร้างไว้ในมือแล้วค่อยไปบวกกับนักกีฬาใหม่ส่วนหนึ่งที่เพิ่มเข้ามาก็น่าจะไปด้วยกันได้
เพราะว่าอย่างนักกีฬาในซีเกมส์รอบที่แล้วความสามารถเขาถึง ในสายตาผู้ฝึกสอนเราก็มองแล้วเห็นว่าเด็กกลุ่มนี้สามารถสร้างขึ้นมาและต่อยอดเป็นกำลังสำคัญของทีมชาติได้ มันก็ดีกว่าการนับหนึ่งใหม่ทุกปี ซึ่งการนับหนึ่งทุกครั้งมันก็ต้องมีการทดแทนส่วนที่หายไป เราจึงต้องสร้างนักกีฬากลุ่มใหม่เข้ามาทดแทนกลุ่มเดิมที่เรามีตลอด เพราะอย่างต่างชาติ เช่น ฝรั่งเศส เขาก็มีนักกีฬากลุ่มหนึ่งที่ฝึกฝนมาตลอดอยู่ในมือ เมื่อถึงทัวร์นาเมนต์เขาสามารถปรับเปลี่ยนคนไปแข่งขันได้ตามความเหมาะสม
ก่อนจะเข้ามาสู่รั้วทีมชาติ นักกีฬาเปตองไทยมีพื้นฐานยอดเยี่ยมมากน้อยแค่ไหน
นักกีฬาเปตองส่วนใหญ่ในประเทศไทยค่อนข้างจะมีพื้นฐานที่ดีซึ่งเกิดจากการฝึกสอนขั้นต้นที่เขาได้เรียนรู้มา เพราะฉะนั้นกว่าเขาจะเข้ามาคัดตัวในทีมชาติ เอาแค่เรื่องความสามารถเฉพาะตัว ถ้าเขาผ่านการคัดเลือกในระดับทีมชาติมาได้ นักกีฬาเหล่านี้ก็ถือว่ามีความสามารถเฉพาะตัวในระดับค่อนข้างดี หลังจากนั้นเมื่อเขาเข้ามาเก็บตัวในทีมชาติจึงเป็นหน้าที่ของผู้ฝึกสอนที่ต้องวางโปรแกรมฝึกซ้อมตามที่วางไว้ จึงจะพัฒนาออกมาเป็นนักกีฬาที่มีประสิทธิภาพได้
ตอนนี้เราต้องยอมรับว่ากีฬาเปตองมันแพร่หลายมาก ดังนั้นผู้ฝึกสอนแต่ละคนต้องหายุทธวิธีที่จะทำให้นักกีฬาของตนสามารถคว้าชัยชนะในทุกทัวร์นาเมนต์ จุดอ่อนที่พวกเขาขาดคงเป็นด้านวิทยาศาสตร์การกีฬา แต่ในด้านเทคนิค ผู้ฝึกสอนทุกคนถ่ายทอดให้เด็กได้เรียนรู้อยู่แล้วเพื่อจะได้สู้คนอื่นได้ นักกีฬาส่วนใหญ่ที่เขามาเก็บตัวในแคมป์ทีมชาติ ทางเรามองเห็นแล้วว่ายังมีเรื่องความมีวินัย ความขยัน ตรงต่อเวลา ที่ยังต้องปรับ ส่วนด้านฝีมือไม่ค่อยจะต้องปรับอะไร เพียงแค่ช่วยให้เขามีความชำนาญมากขึ้นก็พอ
ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมาผลงานของนักเปตองไทยพัฒนาขึ้นอย่างต่อเนื่องและมั่นคง คิดว่าอะไรเป็นสาเหตุที่อยู่เบื้องหลังความสำเร็จนั้น
เดี๋ยวนี้มันมีพวกวิทยาศาสตร์การกีฬามาเกี่ยวข้องด้วยค่ะ บวกกับรูปแบบการฝึกซ้อมของเราที่พัฒนาขึ้นทั้งเทคนิคหรือทักษะต่าง ๆ ที่เข้ามาให้นักกีฬาฝึกซ้อม นอกจากนี้ยังมีเรื่องของจิตวิทยากับสรีระวิทยาเข้ามาช่วย มันก็ส่งเสริมให้นักกีฬาที่เขามีระเบียบวินัยสามารถพัฒนาขีดความสามารถของเขาขึ้นมาได้
อย่างเรื่องของวิทยาศาสตร์การกีฬาที่เขามาช่วยนั้นมีผลกับเราแน่นอน เพราะชาติในยุโรปเขาจะตัวใหญ่แข็งแรงจึงมีข้อได้เปรียบกว่าเรา นี่เป็นเหตุผลที่เราต้องใช้วิทยาศาสตร์การกีฬาเขามาช่วย เพื่อให้นักกีฬาของเราสู้แรงของเขาได้ เราจึงต้องมีการทำให้กล้ามเนื้อทุกส่วนที่เขาใช้แข็งแรงและทนทานเพื่อจะอยู่ในการแข่งขันได้นาน
เพราะเมื่อก่อนมีครั้งหนึ่งเราไปแข่งขันที่แคนาดา เป็นแมตช์ชิงชนะเลิศ แต่ตอนนั้นเรายังไม่มีวิทยาศาสตร์การกีฬาอะไรเลย นักกีฬาก็พูดว่าเขาหมดแรง ตาลาย ซึ่งมันเกิดขึ้นเพราะเราไปแข่งขันคนละไทม์โซน อีกอย่างคือเวลาซ้อมเราอาจจะเล่น 12 ชั่วโมง แต่เวลาแข่งจริงมันอาจจะมากกว่านั้นอีก 2-4 ชั่วโมง ซึ่งมันเกินกว่าที่เขาจะยืนได้ หลังจากนั้นเราจึงมาหาวิธีว่ามันพอจะช่วยกันได้อย่างไรบ้าง
ส่วนในเรื่องของจิตวิทยา เท่าที่เราทำมาจะช่วยเราได้มากในเรื่องความมั่นใจของนักกีฬา ช่วยให้พวกเขามีความมั่นใจในตัวเอง หรือเมื่อนักกีฬาเกิดความตื่นเต้น นักจิตวิทยาจะมีวิธีบอกว่าคุณจะหายตื่นเต้นได้อย่างไร คุณจะดึงตัวเองกลับมาสู่การแข่งขันให้เร็วที่สุดได้อย่างไร ซึ่งบางคนที่มีประสบการณ์แข่งขันมาแล้วเขาก็จะนำส่วนนี้ไปใช้ได้เยอะ
ยกตัวอย่าง ทองศรี ตะมะโคตร ที่เพิ่งแข่งชิงแชมป์โลกที่สเปน เขาก็บอกว่าการที่เขาพบนักจิตวิทยาก่อนไปทำให้เขาสามารถทำตัวเองให้พร้อมสำหรับการแข่งขันได้ และมันก็ทำให้ผลงานออกมาได้ดี แต่ทั้งนี้มันขึ้นอยู่กับนักกีฬาแต่ละคนด้วยนะคะ ถ้าเราเจอนักกีฬาหน้าใหม่เข้ามาแล้วต้องมาจูนตรงนี้ การใช้หลักจิตวิทยาบางครั้งก็อาจใช้ได้ไม่เต็มร้อยเปอร์เซ็นต์
ดูเหมือนว่าโค้ชจะเน้นไปยังการพัฒนาสภาพร่างกายและจิตใจมากกว่า ถ้าอย่างนั้นในกีฬาเปตองอะไรสำคัญมากกว่ากันระหว่างเทคนิคในสนามกับการเตรียมพร้อมนอกสนาม
เท่ากันเลยค่ะ ต้องให้ความสำคัญทั้งสองอย่าง เทคนิคก็น่าจะไม่หนีกันในแต่ละประเทศ แต่หลักใหญ่คือต้องสร้างความมั่นใจให้นักกีฬาว่าเขาทำได้เวลาแข่งขัน
สิ่งสำคัญข้อแรกคือนักกีฬาต้องมีความเชื่อมั่นในตัวเอง มีความเชื่อมั่นมีความตั้งใจว่าเขาจะสามารถก้าวไปยังจุดนั้นได้ ส่วนข้อสองคือถ้าเราฝึกฝนเขาเยอะ ๆ นักกีฬาก็จะมีความมั่นใจ แล้วก็ต้องรวมเป็นหนึ่งเดียวกัน ไม่ว่าคุณจะแข่งขันรายการอะไร ถ้าคุณรวมเป็นหนึ่งเดียวกับทีมไม่ได้การประสบความสำเร็จก็จะเกิดขึ้นได้ยาก
หลังจากผ่านการพัฒนาทั้งหมดตลอดหลายปี คุณตั้งเป้าหมายไว้สูงแค่ไหนในการแข่งขันเวิลด์เกมส์ 2022
เราตั้งเป้าหมายไว้ที่จุดสูงสุดของการแข่งขันคือการคว้าเหรียญทอง แต่ว่าก็ต้องดูคู่ต่อสู้ด้วย คือเราประมาทไม่ได้เลย เพราะแต่ละประเทศที่เข้ามาถึงตรงนี้ต่างก็มีฝีมือทั้งนั้น ถามว่ามีความมั่นใจขนาดไหน ก็สู้เต็มที่สู้เต็มร้อยเหมือนทุกครั้ง
นักกีฬาสองคนที่เราส่งไปแข่งขันในครั้งนี้เขามีทั้งลูกวางและลูกยิงที่ยอดเยี่ยมและความสัมพันธ์ในทีมก็ดีมาก เพราะพวกเขาเล่นติดต่อกันมาหลายทัวร์นาเมนต์แล้ว นี่ก็คือจุดเด่นที่ทำให้เราเหนือกว่าคนอื่น
ส่วนจุดที่เรายังกังวลคือการปรับเวลาในการแข่งขัน และความมั่นใจของนักกีฬาว่าทำอย่างไรเราถึงจะมั่นใจเต็มร้อย เพราะนักกีฬาย่อมเผชิญหน้ากับความตื่นเต้นก่อนการแข่งขัน แต่ถ้าเขาระงับความตื่นเต้นตรงนั้นได้ และสามารถดึงตัวเองกลับมาสู่เกมได้เร็วที่สุด ชัยชนะมันก็น่าจะอยู่กับเรา
มหกรรมกีฬาเวิลด์ เกมส์ 2022 “กองทุนพัฒนาการกีฬาแห่งชาติ การกีฬาแห่งประเทศไทยได้ให้การส่งเสริมสนับสนุนการเข้าร่วมการแข่งขันของนักกีฬาและสนับสนุนการถ่ายทอดสด การทำประชาสัมพันธ์เพื่อสร้างกระแสผ่านการกีฬาแห่งประเทศไทย”
