วอลเลย์บอล คือกีฬาที่ทุกเพศทุกวัย วิธีการเล่นไม่ซับซ้อน รวมถึงยังเป็นชนิดกีฬาที่เช้าถึงทุกชุมชน
เช่นเดียวกับชุมชน LGBTQ+ ที่กีฬาวอลเลย์บอล เป็นชนิดกีฬาที่ได้รับความนิยม ทั้งการเป็นนักกีฬา และการดูและชมกีฬา
ในเชิงของสังคมและกายภาพ เหตุใดกีฬาวอลเลย์บอล จึงเป็นที่นิยมเเพร่หลายในชุมชน LGBTQ+
สภาพแวดล้อมที่เป็นมิตรและยอมรับ
วอลเลย์บอลเป็นกีฬาที่สร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยและเป็นมิตรสำหรับชุมชน LGBTQ ดังที่ Ish Polvorosa นักวอลเลย์บอลทีมชาติฟิลิปปินส์กล่าวว่า "เราคน queer มักจะมีพื้นที่ปลอดภัยในชุมชนวอลเลย์บอลเสมอ เพราะสำหรับผม เราคือรากฐานของกีฬานี้ในประเทศ"
“มีอยู่ช่วงหนึ่งที่ฉันได้เห็นความคิดที่ว่า วอลเลย์บอลนั้นสร้างขึ้นมาเพื่อผู้หญิงเท่านั้น ในขณะที่บาสเกตบอลนั้นสร้างขึ้นมาเพื่อผู้ชายเท่านั้น แต่พวกเราในฐานะ LGBTQ+ อยู่ที่นี่เพื่อสิ่งนี้ เพื่อสนับสนุนให้โลกนี้เท่าเทียม ไม่ใช่เพื่อเพศใดเพศหนึ่ง”
นักกีฬาหลายคนเล่าว่าพวกเขาได้เรียนรู้การเล่นวอลเลย์บอลจากผู้ฝึกสอนหรือรุ่นพี่ที่เป็น LGBTQ+ ซึ่งสร้างความรู้สึกของการเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนที่ยอมรับและเข้าใจ
“มีนักกีฬาเกย์จำนวนมากในบ้านของเรา และพวกเขาแนะนำกีฬาชนิดนี้ให้ฉันรู้จัก ฉันจำได้ว่าเคยเล่นบนถนนกับพวกเขา และนั่นคือตอนที่ฉันตกหลุมรักกีฬาชนิดนี้” ออสเตรีย หนึ่งในนักวอลเลย์บอลชายฟิลิปปินส์ เล่า
“ผู้ปกครองของฉันที่เป็น LGBTQ+ ช่วยให้ฉัน ค้นพบความรักที่มีต่อวอลเลย์บอล และนับตั้งแต่นั้นมา ฉันก็ไม่เคยหยุดเล่นวอลเลย์บอลเลย”
วอลเลย์บอลช่วยเยียวยาจิตใจ
มีงานวิจัยจากโครงการ Volleyball England Foundation ซึ่งเป็นโครงการเพื่อพัฒนากีฬาวอลเลย์บอลทั่วโลก ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า 77% ของกลุ่ม LGBTQ+ มีแนวโน้มที่จะเข้าร่วมสโมสรวอลเลย์บอลมากขึ้นหากสโมสรนั้นมีการติดป้ายอย่างชัดเจนว่าเป็นมิตรต่อ LGBTQ+
ผลการวิจัยพบว่า ร้อยละ 17 ของกลุ่ม LGBTQ+ เคยประสบกับความกลัวในการเล่นกีฬาและการยอมรับ ขณะที่ ร้อยละ 66 รู้สึกว่ามีความกังวลในการเล่นกีฬาและเปิดเผยตัวตน ในยามที่เล่นกีฬา
วอลเลย์บอล ถือเป็นกีฬาที่ริเริ่มที่ทำให้กลุ่ม LGBTQ+ สามารถแสดงตัวตนออกมาได้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น เนื่องจากมีการเปิดพื้นที่ให้สามารถเล่นกีฬาชนิดนี้ได้อย่างชัดเจน และเมื่อการกล้าแสดงตัวตนนั้นเกิดขึ้น ก็จะมีผู้ที่กล้าแสดงตัวตนออกมามากขึ้นเรื่อยๆ
ปัจจุบัน ทั่วโลกมีการจัดตั้งลีกวอลเลย์บอล LGBTQ+ มากมาย เช่น Gotham Volleyball ในนิวยอร์กซิทีซึ่งเป็นองค์กรกีฬา LGBTQ+ ที่ใหญ่ที่สุดในเมือง โดยก่อตั้งขึ้นในปี 1981 และมีสมาชิกกว่า 1,000 คน ในประเทศไทยก็มีการแข่งขันที่เปิดพื้นที่ให้ผู้ที่มีความหลากหลายทางเพศได้แสดงศักยภาพการสร้างชุมชนและเครือข่าย
Andre Carneiro จากทีม Gotham Volleyball อธิบายว่า "วอลเลย์บอล คือกีฬาที่เป็นส่วนร่วมสำหรับทุกคน คุณจะได้พบกับคนหลากหลาย และสามารถขยายมุมมองของคุณต่อเมือง ต่อประสบการณ์ queer และต่อกีฬาโดยรวม"
หากเทียบกับกีฬาชนิดอื่นๆ ในโลก เราจะเห็นว่า วอลเลย์บอลเป็นหนึ่งในกีฬาที่สร้างสภาพแวดล้อมแบบนี้ได้สำเร็จ
โครงสร้างและรูปแบบการเล่นที่ไม่เป็นอุปสรรคต่อกลุ่ม LGBTQ+
วอลเลย์บอลเป็นกีฬาที่ไม่มีการสัมผัสกันโดยตรงระหว่างผู้เล่นฝ่ายตรงข้าม ซึ่งแตกต่างจากกีฬาชนิดอื่นที่มีการปะทะทางกายภาพรุนแรง ลักษณะนี้ทำให้วอลเลย์บอล “ไม่ถูกจำกัด” ด้วยภาพจำเรื่อง "ความเป็นชาย" หรือ "ความแข็งแรง" แบบดั้งเดิม
นอกจากนี้ ในเชิงการฝึกซ้อม วอลเลย์บอลเป็นกีฬาที่กลุ่ม LGBTQ+ สามารถร่วมฝึกซ้อมกับเพศชายเนื่องจากทักษะและความแข็งแกร่งใกล้เคียงกัน นักกีฬา LGBTQ+ สามารถใช้ทักษะ การตบ, การรับบอล, การกระโดดบล็อก ที่ใกล้เคียงกับนักวอลเลย์บอลชายได้แบบไม่เสียเปรียบ หรือวอลเลย์บอลหญิง ก็สามารถลงแข่งขันได้แบบไม่ได้เปรียบเสียเปรียบด้วยเช่นกัน
ขณะที่การฝึกซ้อมร่วมกัน แสดงให้เห็นว่า การซ้อมร่วมกัน ช่วยลดอคติทางเพศและสร้างความเคารพซึ่งกันและกัน เมื่อนักกีฬาถูกมองในฐานะ "นักกีฬา" ไม่ใช่ "นักกีฬาหญิง" หรือ "นักกีฬาชาย" พวกเขาเรียนรู้ที่จะมองข้ามอคติทางเพศแบบดั้งเดิม
การฝึกซ้อมร่วมกัน ยังช่วยสร้างความมั่นใจในตนเองและสร้างวัฒนธรรมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ สำคัญอย่างยิ่งสำหรับเยาวชน LGBTQ+ ที่อาจพบกับความท้าทายด้านสุขภาพจิต การซ้อมร่วมกันจึงลดช่องว่างในจุดนี้ได้ดี ผ่านกีฬาวอลเลย์บอล
อิทธิพลของภาพยนตร์ "สตรีเหล็ก"
ส่วนในประเทศไทย ภาพจำสำคัญที่ทำให้กลุ่ม LGBTQ+ มีความผูกพันกับกีฬาวอลเลย์บอล ก็คือ ภาพยนตร์เรื่อง "สตรีเหล็ก" (ออกฉายปี 2000) ที่สร้างจากเรื่องจริงของทีมวอลเลย์บอลชายจังหวัดลำปาง ภาพยนตร์เรื่องนี้ มีส่วนช่วยเปลี่ยนภาพจำของกลุ่ม LGBTQ+ บนหน้าสื่อในประเทศไทย และทำให้เห็นว่า กีฬาวอลเลย์บอลมีส่วนสำคัญที่ทำให้กลุ่ม LGBTQ+ ประสบความสำเร็จได้
ยงยุทธ ทองกองทุน ผู้กำกับภาพยนตร์ เคยให้สัมภาษณ์ว่า "สตรีเหล็ก" ทำให้คนในสังคมหันมามองกลุ่มคนที่แตกต่างในมุมที่ยอมรับและเปิดใจมากขึ้น ดีใจที่มีส่วนที่ทำให้ นักกีฬาหลายคน กล้าเดินเข้าสู่การเล่นวอลเลย์บอลอาชีพ โดยมีภาพยนตร์แรงบันดาลใจ
โลกที่เปลี่ยนไป
ปัจจุบัน สังคมให้ความสำคัญกับความเท่าเทียมทางเพศมากขึ้น ความตระหนักนี้ กลายเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้สังคมวอลเลย์บอล กลายเป็นสังคมที่ทุกเพศทุกวัยเข้าถึงด้วย
แม้แต่ในประเทศไทย นักวอลเลย์บอล LGBTQ+ กล้าเปิดตัวกันมากขึ้น อย่างเช่น คริสโตเฟอร์ อาลิ อุปคำ , อนุรักษ์ พันธุ์รัมย์ และ อัศนพรรณ จันทจร ที่ได้รับฉายาแก๊งสามแม่ครัวของทีมวอลเลย์บอลชายทีมชาติไทย
แต่การเป็นนักวอลเลย์บอล LGBTQ+ ก็ไม่ได้หมายความว่าจะได้รับสิทธิพิเศษ ทั้งหมดต้องฝึกซ้อมในระดับเดียวกับการเป็น “นักวอลเลย์บอลทีมชาติไทย”
ทำให้ย้อนกลับไปถึงประโยคที่ว่า “จริงๆ แล้ว ฉันบอกได้เลยว่าตอนนี้ไม่มีการเลือกปฏิบัติแล้ว เพราะ ตอนนี้มีนักกีฬาวอลเลย์บอลที่เป็น LGBTQ+ เยอะมาก การเห็น LGBTQ+ เล่นวอลเลย์บอลไม่ใช่เรื่องแปลก หรือต้องปิดบังอีกต่อไปแล้ว” Ish Polvorosa นักวอลเลย์บอลทีมชาติฟิลิปปินส์ กล่าว
เพราะเชื่อว่าท้ายที่สุด กีฬาชนิดนี้ ได้เปิดโอกาสให้สังคมทุกเพศได้แสดงออกอย่างเท่าเทียม แต่สิ่งที่ทุกเพศต้องมีเพื่อความเป็นเลิศและความสำเร็จ คือ ความมุ่งมั่น และความพยายาม ที่จะทำให้ทุกคนสมหวังดังที่ตั้งใจ
