หมายเลข 20 ของ ดิโอโก้ โชต้า กำลังถูกเรียกร้องจากแฟน ๆ ให้สโมสร ลิเวอร์พูล รีไทร์ เพื่อจดจำและระลึกถึงตัวรุกชาวโปรตุเกสผู้ล่วงลับ
การรีไทร์หมายเลขเสื้อนั้นเกิดขึ้นมานานแล้วในโลกฟุตบอล และแต่ละครั้ง แต่ละเบอร์ แต่ละทีม ก็มีเหตุผลในการรีไทร์เบอร์เสื้อเบอร์นั้น ๆ แตกต่างกันออกไป
Main Stand ขอพาย้อนกลับไปดูตำนานการรีไทร์เบอร์เสื้อในอดีต ว่าแต่ละครั้งเกิดขึ้นได้อย่างไร
การรีไทร์เบอร์เสื้อครั้งแรกของโลก
หมายเลขประจำทีมที่เฉพาะตัวของผู้เล่น กลายมาเป็นภาพจำของแฟนฟุตบอล นับตั้งแต่มีการยกเลิกระบบการนับหมายเลขเบอร์เสื้อแบบ 1 ถึง 11 ตาม 11 ตัวจริงที่ถูกส่งลงสนาม
แม้การเปลี่ยนกฎจะเกิดขึ้น แต่ที่สุดแล้วหมายเลขบางหมายเลข ก็ถูกจำจากแฟนบอลให้เป็นเบอร์เฉพาะสำหรับบางตำแหน่ง หรือนักเตะบางคนผู้ทำหน้าที่สำคัญให้กับทีมของพวกเขา
ตัวอย่างเช่น หมายเลข 10 มักจะเกี่ยวข้องกับหัวใจที่สร้างสรรค์ของทีม เช่น ลิโอเนล เมสซี หรือ ดิเอโก้ มาราโดน่า ในขณะที่หมายเลข 4 อาจจะเป็นกองกลางตัวรับหรือเซ็นเตอร์แบ็ก
ขณะที่บางคนก็สร้างหมายเลขเฉพาะเป็นของตัวเอง เช่น คริสเตียโน่ โรนัลโด้ เดินตามรอยผู้เล่นหมายเลข 7 ที่โด่งดังมาอย่างยาวนานกับ แมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด ซึ่งรวมไปถึง จอร์จ เบสต์, ไบรอัน ร็อบสัน, เอริก คันโตน่า และ เดวิด เบ็คแฮม ที่ต่อมาก็ได้กลายมาเป็นส่วนประกอบสำคัญของแบรนด์ CR7 ของเขา
อย่างไรก็ตาม เมื่อมาถึงช่วงเวลาหนึ่ง เมื่อพวกเขาได้ฝากฝังความทรงจำบางอย่างให้กับทีมของเขา เบอร์เสื้อที่อยู่ด้านหลังจะกลายเป็นที่จดจำของแฟน ๆ และเขาจะเป็นหนึ่งเดียว และคนสุดท้ายที่แฟนบอลไม่ต้องการให้ใครมาแทนที่ ซึ่งที่สุดแล้วจึงกลายเป็นวัฒนธรรมการรีไทร์หมายเลขเสื้อเกิดขึ้น
ตามบันทึกเท่าที่ค้นข้อมูลพบ "นักกีฬา" คนแรกที่ถูกรีไทร์เบอร์เสื้อคือ เอซ เบลี่ย์ ผู้เล่นฮ็อกกี้น้ำแข็งของทีม โตรอนโต เมเปิล ลีฟ ในลีก NHL ผู้สวมใส่หมายเลข 6 และพาทีมคว้ารางวัลมากมายจนกลายเป็นตำนาน ที่สุดแล้วทีมของเขาก็ประกาศรีไทร์เสื้อหมายเลข 6 ของเขาในปี 1934
จากนั้นเป็นวัฒนธรรมในอเมริกันเกมส์ ที่เริ่มมีการรีไทร์เบอร์เสื้อตำนานของกีฬาชนิดต่าง ๆ ทั้งบาสเกตบอล NBA, อเมริกันฟุตบอล NFL หรือ เบสบอล MLB ... ส่วนวงการฟุตบอลที่พวกเรารู้จักกันนั้น เริ่มหลังจากนั้นนานหลายสิบปี เนื่องจากตามที่ได้กล่าวไว้ คือฟุตบอลสมัยก่อนมีการกำหนดเบอร์เสื้อ 1-11 สำหรับนักเตะลงสนามเป็น 11 ตัวจริงเท่านั้น จึงไม่มีใครมีเบอร์ประจำมากนัก
สองสิ่งนี้แสดงให้เห็นว่าวัฒนธรรมฟุตบอลของชาวยุโรป กับวัฒนธรรมของอเมริกันเกมส์นั้นมีอะไรที่แตกต่างกันพอสมควร และคนที่ทำให้ 2 สิ่งมาเจอกันได้ ก็คือตำนานโลกลูกหนังผู้ล่วงลับอย่าง เปเล่ สุดยอดหมายเลข 10 คนแรกที่โลกจำได้
เปเล่ พิชิตโลกกับทีมชาติบราซิล และค้าแข้งกับ ซานโต๊ส ที่เดินทางไปอุ่นเครื่องกับทีมต่าง ๆ ทั่วโลก จนกระทั่งช่วงบั้นปลายอาชีพ เขามาเล่นให้กับทีม นิวยอร์ค คอสมอส ที่สหรัฐอเมริกา ระหว่างปี 1975-1978 ซึ่งจากนั้น เบอร์ 10 ของเขาก็ถูกสโมสรยกเลิกเพื่อเป็นเกียรติกับตำนานแซมบ้ารายนี้
นี่คือการเริ่มต้นอย่างไม่เป็นทางการ เนื่องจากตามบันทึกของกีฬาฟุตบอลไม่ได้บอกว่าใครกันแน่ที่เป็นนักฟุตบอลคนแรกที่ถูกรีไทร์เบอร์เสื้อ แต่เคสของ เปเล่ นั้น หากนับตามปี ค.ศ. รวมถึงการอยู่ในวัฒนธรรมแบบอเมริกัน จึงทำให้มีการฟันธงกันว่า "เปเล่" นี่แหละ ที่เป็นคนเริ่มเรื่องนี้ให้กับวงการฟุตบอล
แม้มีนักฟุตบอลไม่กี่คนบนโลกนี้ที่จะยิ่งใหญ่เทียบเท่าเปเล่ ทว่าทุก ๆ ทีมต่างก็มีนักเตะที่ยิ่งใหญ่ของตัวเองเสมอ และการรีไทร์เบอร์เสื้อก็เป็นเกียรติที่นักเตะเหล่านั้นควรได้รับ และนั่นเป็นช่วงเวลาที่วัฒนธรรมการรีไทร์เบอร์เสื้อเกิดขึ้นอย่างจริงจังในโลกฟุตบอล
รีไทร์ มีหลายแบบ
การรีไทร์เสื้อนั้นมีหลายแบบ และเริ่มถูกตีความในแง่มุมที่ต่างออกไป ไม่ใช่แค่นักฟุตบอลเท่านั้น ในช่วงเวลาที่ผ่านมา มีหลากหลายสโมสรที่ประกาศรีไทร์เสื้อหมายเลขต่าง ๆ เพื่อยกให้เป็นเกียรติแก่แฟนบอลของพวกเขาเอง ตามคำกล่าวที่ว่า "ถ้าไม่มีแฟนบอล ฟุตบอลก็ไม่มีอะไรเลย"
หลัก ๆ แล้วเบอร์ที่จะถูกรีไทร์เพื่อแฟน ๆ คือเบอร์ 12 เพื่อเปรียบเทียบกับการเป็น "ผู้เล่นคนที่ 12 ของทีม" ขณะที่บางสโมสรก็มีเบอร์สำหรับแฟนบอลที่แปลกแยกออกไป เช่น บูซาสปอร์ ในตุรกี ที่รีไทร์หมายเลข 16, เอไอเค กับ เยอร์การ์เด้น จากสวีเดน ก็เลือกให้เบอร์ 1 เป็นของแฟนบอลของพวกเขา ส่วนในอังกฤษก็มี บอร์นมัธ ที่ยกเลิกเสื้อหมายเลข 50
นอกจากยกเลิกให้แฟนบอลแล้ว ยังมีการยกเลิกเบอร์เสื้อเพื่อมาสคอตของทีม เช่น บอร์นมัธ ที่ยกเลิกหมายเลข 99 ให้เจ้า เชอร์รี่ แบร์ มาสคอตของทีม หรือยกเลิกบางหมายเลขเพื่อสปอนเซอร์ผู้สนับสนุน หรือบางเบอร์ก็ถูกยกเลิกเพราะถือว่าเป็นเบอร์ที่ไม่ถูกโฉลก เป็นเบอร์ที่นำซึ่งความโชคร้าย เช่น ลีดส์ ในยุคที่มี มัสซิโม่ เชลลิโน่ เป็นประธานสโมสร ก็ยกเลิกเบอร์ 17 ไม่ให้มีใครใส่ เพราะเชื่อว่าเป็นเบอร์ที่นำโชคร้ายมาสู่ทีม
อย่างไรก็ตาม การรีไทร์หมายเลขเสื้อเพื่อนักเตะโดยเฉพาะ เริ่มแพร่หลายหลังยุค 1990s เป็นต้นมา และส่วนใหญ่เป็นไปในรูปแบบเพื่อจดจำว่า เบอร์เสื้อเบอร์นี้จะไม่มีใครที่ก้าวเข้ามาแทนที่เขาผู้นั้นได้ ซึ่งในส่วนนี้ก็แยกย่อยออกไปอีกว่า บางเบอร์ถูกรีไทร์ตั้งแต่ที่นักเตะคนที่สวมเบอร์นั้นยังไม่เสียชีวิต เนื่องจากความยิ่งใหญ่ที่เขาสร้างไว้
โดยเบอร์ระดับตำนาน ที่เป็น Iconic ก็ถูกยกเลิกตั้งแต่ที่ผู้สวมใส่ยังมีชีวิตอยู่ เช่น เบอร์ 14 ของ อาแจ็กซ์ อัมสเตอร์ดัม สำหรับ โยฮัน ครัฟฟ์, เบอร์ 4 ของ อินเตอร์ มิลาน สำหรับ ฮาเวียร์ ซาเน็ตติ หรือหมายเลข 3 ของ เปาโล มัลดินี่ สำหรับ เอซี มิลาน ที่รีไทร์เบอร์นี้โดยมีข้อแม้เดียวคือ เสื้อหมายเลข 3 จะถูกเอามาให้ผู้เล่นสวมใส่ ก็ต่อเมื่อผู้เล่นคนนั้นเป็นคนจากตระกูล "มัลดินี่"
รายชื่อที่กล่าวมานั้น เป็นนักเตะที่อยู่กับทีมมานาน จนผูกพันกับแฟนบอลและสโมสร แต่ในบางกรณีก็ไม่จำเป็นต้องผูกพันกันนานขนาดนั้น แค่พวกเขาก้าวเข้ามาและสร้างตำนานให้แฟนบอลได้จดจำในช่วงเวลาหนึ่งก็พอแล้ว
ยกตัวอย่างเช่น จู๊ด เบลลิงแฮม ที่เล่นให้ เบอร์มิงแฮม เพียงฤดูกาลเดียวในซีซั่น 2019-20 แต่หลังจากที่โชว์ฟอร์มโดดเด่น จน ดอร์ทมุนด์ มาซื้อตัวไป ทีมลูกโลกก็รีไทร์เบอร์เสื้อเด็กปั้นผู้นี้ทันที ด้วยความมั่นใจว่าจะเติบโตไปเป็นสตาร์ระดับโลก ซึ่งก็เป็นเช่นนั้นจริง ๆ หรือจะเป็น ดิเอโก้ มาราโดน่า ที่มาเล่นให้กับ นาโปลี เพียงไม่นาน แต่ก็กลายเป็นพระเจ้าของสโมสรแฟนบอล และเมืองเนเปิลส์ ดังนั้นเสื้อเบอร์ 10 ของเขาจึงถูกรีไทร์ ขณะที่ โรแบร์โต้ บาจโจ้ ที่โด่งดังสุด ๆ ในช่วงที่เล่นกับ ฟิออเรนติน่า หรือ ยูเวนตุส ทว่าทีมที่รีไทร์เสื้อหมายเลข 10 ที่เป็นเหมือนเลขประจำตัวของเขากลับเป็น เบรสชา ทีมที่เขาค้าแข้งในช่วงบั้นปลาย โดยที่สโมสรไม่ได้มีถ้วยแชมป์ (จบอันดับ 7 ของตาราง) แต่ว่ากันว่านี่คือความโรแมนติกและใส่ใจในเรื่องเล็ก ๆ ของชาวอิตาเลียน
ซึ่งเมื่อเราพลิกดูประวัติเบอร์เสื้อของสโมสรที่รีไทร์ให้กับนักเตะของพวกเขา เราก็พบว่า ทีมจากอิตาลี นี่แหละที่รีไทร์เบอร์เสื้อมากที่สุดถึง 25 เบอร์ จาก 19 สโมสรทั้งในระดับลีกสูงสุดและในระดับลีกรอง มากที่สุดยิ่งกว่าลีกอื่น ๆ ในยุโรปแบบชนะขาดลอย
นอกจากเรื่องความโรแมนติกแล้ว การรีไทร์เสื้อยังมีความหมายอีกแบบ และกำลังเป็นที่พูดถึงในเวลานี้ นั่นคือการรีไทร์เสื้อให้ผู้ล่วงลับ ... เพื่อเป็นการบอกว่า "พวกเราจะไม่มีวันลืมเขา"
เบอร์สำหรับผู้จากไป
การยกเลิกเบอร์เสื้อสำหรับนักเตะที่เสียชีวิตนั้น ก็มีนิยามตรงตัว คือมักจะมีการรีไทร์กันหลังจากที่นักเตะคนนั้น ๆ ได้เสียชีวิตลงไปแล้ว
เบอร์เหล่านี้อาจจะไม่ใช่หมายเลขของนักเตะที่ดีที่สุดในประวัติศาสตร์ของสโมสร หรือเป็นคนที่เก่งจนไม่สามารถมีใครมาทดแทนได้ แต่การรีไทร์เบอร์เสื้อของพวกเขามันเป็นเรื่องความทรงจำเป็นส่วนประกอบสำคัญ
การจากไปโดยไม่ได้บอกลาของนักเตะหลาย ๆ คน สร้างความช็อกให้กับแฟนบอลเป็นวงกว้าง โดยเฉพาะนักเตะที่ยังค้าแข้งอยู่และเป็นที่รักของแฟนบอล ไม่ว่าจะในรูปแบบของเด็กปั้นที่อยู่กับสโมสรมาตั้งแต่เด็กอย่าง ดาเนี่ยล ฆาร์เก้ ของ เอสปันญ่อล ที่เสียชีวิตจากการสลบล้มฟุบลงไประหว่างการแข่งขัน หรือจอมพเนจรอย่าง มาร์ก วิเวียน โฟเอ้ กองกลางตัวรับชาวแคเมอรูน ที่เสียชีวิตในฟุตบอลคอนเฟเดอเรชั่น คัพ ปี 2001
เสื้อหมายเลข 21 ของ ฆาร์เก้ ถูก เอสปันญ่อล รีไทร์ทันที แม้บางปีสโมสรจำเป็นต้องเอามาให้นักเตะรุ่นหลังใส่ ตามกฎของ ลาลีกา ที่บังคับให้นักเตะทีมชุดใหญ่ต้องสวมเสื้อหมายเลข 1-25 เท่านั้น ถ้าเว้นเบอร์ใดถือว่าลงทะเบียนไม่ครบจำนวน และเสื้อเบอร์นี้ของเขามักจะถูกนักเตะทีมชาติสเปนในรุ่นราวคราวเดียวกันที่เอาใส่หรือเอามาร่วมฉลองหลังจากที่ทีมประสบความสำเร็จ ไม่ว่าจะเป็น อันเดรียส อิเนียสต้า หรือ เซร์คิโอ รามอส ก็เคยเอาเสื้อที่ปักชื่อ ดาร์เนี่ยล ฆาร์เก้ มาฉลองแชมป์โลกและแชมป์ยุโรปกับทีมชาติสเปน เพื่อระลึกถึงเพื่อนของเขาด้วย
ขณะที่เหตุการณ์ของ โฟเอ้ การเสียชีวิตแบบกะทันหันของเขา ทำให้ ล็องส์ ที่เป็นอดีตต้นสังกัดของเขายกเลิกเสื้อหมายเลข 17 เช่นเดียวกับ แมนฯ ซิตี้ ที่ โฟเอ้ เคยค้าแข้งด้วย ก็ยกเลิกเสื้อหมายเลข 23 จนกระทั่งทุกวันนี้
เรื่องทั้งหมดหวนให้เราคิดถึงสิ่งที่เกิดขึ้นในวันนี้กับ ดิโอโก้ โชต้า ตัวรุกของ ลิเวอร์พูล และทีมชาติโปรตุเกส ที่จากโลกนี้ไปแบบไม่มีวันกลับด้วยอุบัติเหตุทางรถยนต์ ซึ่งมันไม่แปลกอะไรเลยที่แฟน ๆ หงส์แดง พยายามเรียกร้องให้สโมสรยกเลิกเบอร์เสื้อของเขา
เพราะทุกอย่างที่ โชต้า ทำยังสดใหม่เสมอในความทรงจำของแฟน ๆ ตลอดช่วงเวลาแค่ไม่กี่ปีที่เขาอยู่กับทีม เขาทำหน้าที่ตัวเองอย่างแข็งขัน ไม่เคยมีข่าวเสีย ๆ หาย ๆ และเป็นหนึ่งในฟันเฟืองชิ้นสำคัญของ ลิเวอร์พูล ยุคที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในรอบหลายสิบปี
แม้ ณ ตอนนี้สโมสรจะยังไม่มีการแถลงการณ์ยืนยันเกี่ยวกับการรีไทร์หมายเลข 20 ของเขา แต่ที่แน่ ๆ คือสิ่งที่เขานั้นยังคงแจ่มชัดในความทรงจำของแฟนบอลทั่วโลกไม่เปลี่ยนแปลง ไม่ว่าท้ายที่สุดแล้วเสื้อเบอร์นี้จะถูกรีไทร์หรือไม่ก็ตาม
แหล่งอ้างอิง
https://www.theguardian.com/football/the-gentleman-ultra/2018/nov/15/football-club-retire-players-shirt-number-maradona-baggio-maldini-moore
https://www.90min.com/posts/football-clubs-retired-shirt-numbers-maradona-cruyff
https://www.goal.com/en/news/retired-shirt-numbers-players-clubs-give-receive-honour/dskkpaaj6a891rzoqd117olrz
